Sơ kết 5 năm tái cơ cấu nông nghiệp: Thành tích đáng khích lệ và thử thách phía trước

Sau 5 năm thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp”, đến nay đạt kết quả: Xuất khẩu (XK) 2013-2017 tăng 51,2% so với bình quân giai đoạn 5 năm trước, thặng dư thương mại 20-25%; 10 mặt hàng đạt kim ngạch XK từ 1 tỷ USD trở lên, trong đó có 5 mặt hàng (tôm, trái cây, hạt điều, cà phê và đồ gỗ) đạt kim ngạch XK trên 3 tỷ USD.

Xuất khẩu chuyển từ lượng sang chất
Sau 5 năm triển khai đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2013, đến nay XK nông-lâm-thủy sản đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Báo cáo của Bộ NN&PTNT cho thấy: Giai đoạn 2013-2017, kim ngạch XK nông-lâm-thủy sản tăng mạnh, đạt 157,49 tỷ USD, bình quân 31,5 tỷ USD/năm, tăng 51,2% so với bình quân giai đoạn 5 năm trước, thặng dư thương mại khoảng 20-25%.

Xuất khẩu nông-lâm-thủy sản giai đoạn 2013-2017 tăng 51,2% so với bình quân giai đoạn 5 năm trước, thặng dư thương mại 20-25%.

10 mặt hàng đạt kim ngạch XK từ 1 tỷ USD trở lên, trong đó có 5 mặt hàng (tôm, trái cây, hạt điều, cà phê và đồ gỗ) đạt kim ngạch XK trên 3 tỷ USD. Nông sản Việt đã có mặt tại 180 quốc gia và vùng lãnh thổ. Riêng năm 2018, dự kiến XK sẽ đạt khoảng 40-40,4 tỷ USD.

Bộ NN&PTNT nhận định, cơ cấu sản phẩm XK đã được chuyển đổi hiệu quả hơn theo hướng tăng mạnh tỷ trọng các mặt hàng có lợi thế, chế biến, chất lượng và giá trị gia tăng. Đến nay, 50% lượng thủy sản XK là sản phẩm chế biến; 80% gạo XK là gạo chất lượng cao. Nhờ vậy, giá gạo Việt Nam XK đã ngang bằng (có thời điểm vượt) giá gạo XK cùng loại của Thái Lan.

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn kết luận: Thành quả của quá trình tái cơ cấu nông nghiệp là thị trường tiêu thụ nông-lâm-thủy sản mở rộng, sản phẩm XK chuyển mạnh theo hướng tăng tỷ trọng các sản phẩm chất lượng cao, có lợi thế, sản phẩm đã qua chế biến.

Kết quả từ tổng lực hành động
Để đạt được kết quả XK nêu trên là hàng loạt chương trình hành động được triển khai, hàng loạt kế hoạch giao thương được thực hiện đồng bộ. Bộ NN&PTNT đã tích cực phối hợp với các ngành Công Thương, Ngoại giao… triển khai: 1/Đẩy mạnh các hoạt động mở rộng thị trường song song với việc nâng cao chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản XK;

2/Thúc đẩy các quá trình đàm phán tháo gỡ rào cản kỹ thuật trong thương mại; 3/Đa dạng hóa thị trường nhằm vừa giữ ổn định các thị trường truyền thống, dễ tính, vừa mở rộng XK sang các thị trường khó tính có giá trị gia tăng cao như Mỹ (vải, nhãn, chôm chôm, thanh long, vú sữa), Australia (vải thiều, xoài, quả có múi), Nhật Bản (thanh long, thịt gà)….

Thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ khuyến khích và tạo thuận lợi phát triển doanh nghiệp (DN) nông nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp, phát triển trang trại theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, chất lượng cao; Phát triển các hình thức hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị, kết nối với hệ thống tiêu thụ toàn cầu.

Ngoài ra, Bộ NN&PTNT cũng sẽ tăng cường năng lực hội nhập quốc tế; Nghiên cứu, đánh giá tác động của hội nhập quốc tế để có phương án sản xuất, kinh doanh phù hợp; Hỗ trợ pháp lý trong giải quyết tranh chấp thương mại, giảm thiểu rủi ro trong hội nhập quốc tế; Nâng cao năng lực nghiên cứu và dự báo cung-cầu nông sản.

Để có thể bán hàng đúng giá
Nhận định về kết quả thực hiện Tái cơ cấu ngành nông nghiệp, ông Phạm Thái Bình -Tổng giám đốc CTCP nông nghiệp công nghệ cao Trung An (Cần Thơ) cho rằng: Ngành gạo đã có những bước chuyển về chất khi cạnh tranh được với thị trường gạo thế giới. Tuy vậy, mặt hàng gạo nói riêng và nông sản Việt Nam nói chung hiện vẫn chủ yếu đang gia công và bán cho các tập đoàn lớn ở nước ngoài, giá trị thu về không đúng với giá trị thật.

Thứ trưởng Hà Công Tuấn cũng thừa nhận: Hiện nay, năng suất lao động, chất lượng và khả năng cạnh tranh của nhiều loại nông sản Việt dù được cải thiện song vẫn còn thấp, nhất là trong bối cảnh Việt Nam hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng.

Bên cạnh đó, năng lực sản xuất của nông nghiệp Việt Nam đã rất lớn mạnh, trong khi thị trường tiêu thụ diễn biến khó lường. Ngoài ra, công tác dự báo cung-cầu yếu nên có lúc, có nơi đã xảy ra tình trạng nông sản bị tồn đọng, tiêu thụ bị chậm, giá giảm, ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống của người nông dân.

Đáng chú ý, báo cáo của Bộ NN&PTNT nêu rõ: Mặc dù thị trường XK nông-lâm-thủy sản của Việt Nam rộng và đa dạng, nhưng mức độ tập trung vào một số thị trường chính khá cao. Xu hướng đa dạng hóa thị trường XK còn chậm nên tiềm ẩn rủi ro cao về rào cản thương mại, và thiếu chủ động khi các thị trường đó có sự thay đổi.

Cụ thể: Kim ngạch XK rau quả tươi vào Trung quốc chiếm 75,6% tổng kim ngạch XK rau quả của Việt Nam; XK đồ gỗ vào Hoa Kỳ chiếm 40,7%; XK thủy sản vào Mỹ chiếm 17,6%, và vào EU chiếm 17,4%. Ngoài ra, an toàn vệ sinh thực phẩm của nông-thủy sản Việt Nam cũng đang là một thách thức lớn (hệ thống cảnh báo về vệ sinh an toàn thực phẩm ở EU đã xếp Việt Nam vào danh sách các nước có nhiều cảnh báo)….
Phạm Phù Cát -Langmoi.vn