Cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước: Nóng nhất vẫn là chuyện đất đai

Các vấn đề về quản lý đất đai, định giá quyền sử dụng đất trong cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp Nhà nước (DNNN)… đã được Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng giải trình tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp lần thứ 6 Quốc hội khóa XIV đang diễn ra.

Nóng từ kỳ họp trước
Trong kỳ họp lần thứ 5 Quốc hội khóa XIV hồi tháng 6/2018, vần đề đất đai liên quan đến CPH DNNN đã được xới lên làm nóng nghị trường. Theo báo cáo của Kiểm toán Nhà nước, hầu hết các tập đoàn, tổng công ty nhà nước khi thực hiện CPH giai đoạn 2011-2015 đều không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá trị DN.

Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Minh Sơn (Tiền Giang) dẫn chứng: Một số DN có diện tích đất lớn, vị trí đắc địa nhưng không tính giá trị lợi thế quyền thuê đất vào giá khởi điểm để đấu giá thì giá trúng cao hơn nhiều so với giá khởi điểm, như CTCP khách sạn Kim Liên giá khởi điểm 30.600 đồng, giá trúng là 274.200 đồng; CTCP ong Trung Ương giá khởi điểm là 15.000 đồng, giá trúng 116.000 đồng.

Thanh tra Chính phủ: “UBND TP.HCM giao, cho thuê khu đất không qua đấu thầu, đấu giá là vi phạm luật đầu tư và luật quản lý tài sản Nhà nước. Kiến nghị: Thu hồi toàn bộ khu đất và thực hiện bán đấu giá theo quy định”.

Khi CPH, DN chọn hình thức thuê đất, trả tiền hàng năm thì không tính giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị DN là phù hợp, tuy nhiên sau khi CPH, DN từ bỏ ngành sản xuất kinh doanh chính, xin chuyển nhượng hoặc chuyển mục đích sử dụng đất sang đất thương mại, đất ở thì vẫn đúng luật nhưng tiềm ẩn nguy cơ thất thoát.

“Theo thời gian, giá đất tăng rất lớn. Đất đai là sở hữu toàn dân mà Nhà nước là đại diện chủ sở hữu, mọi tổ chức, DN được giao đất, thuê đất chỉ là giao quyền sử dụng đất. Do vậy, giá trị tăng lên từ đất phải thuộc về Nhà nước 100%” -ĐBQH Mai Hồng Hải (Hải Phòng) đề nghị.

“Chính quyền địa phương nơi DN có đất đai phải quản lý chặt chẽ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Khi DN có nhu cầu chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất sang đất ở, đất thương mại, thì phải đấu giá công khai để thu về cho Nhà nước với giá trị cao nhất” -Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng kết luận vấn đề.

Thất thoát hàng nghìn tỷ đồng
Hồi đầu năm 2018, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) có báo cáo kết quả kiểm toán quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2016. Qua kiểm toán, đối chiếu 329 dự án, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 7.778 tỷ đồng.

Trong đó, KTNN đã chỉ ra khu đất vàng 2-4-6 Hai Bà Trưng (TP.HCM) rộng 6.000m2 được định giá hàng nghìn tỷ đồng nhưng Sabeco lại giao cho một DN tư nhân với giá trị… 55 tỷ đồng.

TTCP cũng đã chỉ ra thất thoát tại khu đất vàng 8-12 Lê Duẩn (TP.HCM) có diện tích gần 5.000m2, giá thị trường 470 triệu đồng/m2, tổng giá trị hơn 2.300 tỷ đồng. Tuy nhiên, UBND TP.HCM đã có quyết định chấp thuận cho CTCP đầu tư Lavenue sử dụng, duyệt đơn giá thuê chỉ hơn 3,5 triệu/m2/năm.

TTCP kết luận về quá trình chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại vị trí đắc địa của các cơ quan nhà nước, DNNN tại Hà Nội giai đoạn 2003-2016. Hàng loạt nhà máy, xí nghiệp Nhà nước sau khi chuyển đổi thành cao ốc thương mại đã làm thất thu số tiền lên tới gần 4.000 tỷ đồng.

Tính đến hết năm 2016, trên địa bàn Hà Nội có 69 dự án với tổng diện tích 180ha đất đã được chuyển đổi sang vị trí khác. Đây là những dự án vốn là đất của các cơ sở sản xuất trong nội thành. Ngoài một số dự án đấu giá thu về cho Nhà nước số tiền lớn, vẫn còn 38 DN không tổ chức đấu giá, tổng số tiền sai phạm được phát hiện qua thanh tra 38 dự án này lên tới gần 4.000 tỷ đồng.

Điển hình nhất là câu chuyện CPH Hãng Phim truyện Việt Nam (VFS) đã từng làm dậy sóng dư luận, khi vấn đề là các mảnh đất vàng mà VFS đang sở hữu. TTCP đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo VFS điều chỉnh lại giá trị DN tại thời điểm chính thức chuyển sang công ty cổ phần.

Địa phương chịu trách nhiệm phương án sử dụng đất
Trả lời chất vấn của ĐBQH về định giá đất đai trong CPH DNNN, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết: Việc xác định giá trị sử dụng đất khi CPH được thực hiện theo Luật Đất đai từng thời kỳ. Trước năm 2011, đất thuê phải tính giá trị, vị trí, giá thuê. Từ năm 2013, tính tiền thuê đất theo sát giá trị thị trường, DN phải nộp ngân sách phần chênh lệch.

GS.Đặng Hùng Võ -nguyên Thứ trưởng Bộ TN&MT, cho rằng: “Câu chuyện vướng mắc làm cho CPH bị méo mó là nhiều DN tư nhân đi săn lùng mua cổ phần của các DNNN để có 51% cổ phần, có quyền chi phối, lãnh đạo DN, để họ biến báo những mảnh đất theo mục đích của họ”.

Trao đổi với báo chí, TS.Ngô Trí Long -chuyên gia kinh tế, cho rằng: Hiện nay có hai hình thức mà các DNNN CPH thực hiện: Tính giá trị đất để bán hẳn và giá trị đất để cho thuê. Một số DN tư nhân thuê đất vàng, nhưng từ thuê chuyển sang xây dựng chung cư để bán. Như vậy ở đây có sự không rõ ràng, làm thất thoát ngân sách Nhà nước.

Chốt lại vấn đề này, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nêu rõ: Trong Nghị định 126/2017/NĐ-CP đã quy định, các địa phương nơi doanh nghiệp CPH có sử dụng đất phải chịu trách nhiệm phê duyệt phương án sử dụng đất của doanh nghiệp sau CPH.
P.Phước Vinh -Langmoi.vn