Startup công nghệ thử máu đã được định giá lên tới 9 tỷ USD. Với tầm nhìn chiến lược bằng ý tưởng thử máu sử dụng công nghệ độc quyền chỉ dùng mẫu máu nhỏ, CEO Elizabeth Holmes đã trở thành một hiện tượng, được lên bìa các tạp chí kinh doanh lớn và lọt vào danh sách các nhà lãnh đạo hàng đầu. Nhưng sau đó, câu hỏi và nghi vấn được đặt ra xung quanh công nghệ của Theranos được hoạt động bằng cách nào.

Theo phóng viên của tờ Wall Street Journal, John Carreyrou đã đưa ra trong cuốn sách của ông, “Bad Blood: Secrets and Lies in a Silicon Valley Startup”, (tạm dịch: Máu xấu: Những bí mật và dối trá trong một công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon) các sự kiện dẫn đến sự sụp đổ của đế chế Theranos đã xuất hiện những năm trước đó. Cuốn sách đã đưa ra cái nhìn từ phía sau hậu trường đã khiến cho Startup kỹ thuật y sinh học này trợ nên khủng hoảng trên bờ vực sụp đổ.

Những sự kiện đó đã tạo nên sự sụp đổ, suy tàn này và giờ đây nó dẫn đến những cáo phạm tội lừa đảo của công ty đã từng rất tiềm năng và đầy hứa hẹn này.

Elizabeth Holmes bỏ Đại học Stanford năm 2003 ở tuổi 19 để bắt đầu Theranos, trước đó được gọi là Real-time Cures. Cô lấy cảm hứng từ sự nghiệp y tế của ông cô và kì thực tập mùa hè năm 2003 tại Viện Gome của Singapore. Một thời gian ngắn sau khi thực tập, cô đã viết một ứng dụng sáng chế cho thiết bị theo dõi máu có khả năng chẩn đoán và điều trị về y tế.

Shaunak Roy -một nghiên cứu sinh đang hỗ trợ phòng thí nghiệm của Giáo sư Channing Robertson, đã cùng gia nhập Theranos vào tháng 5 năm 2004 với tư cách là nhân viên đầu tiên. Robertson tham gia hội đồng quản trị của công ty với vai trò cố vấn.

Để gây quỹ ban đầu, Holmes đã tận dụng một số mối quan hệ từ gia đình. Hai nhà đầu tư đầu tiên ở Theranos là Tim Draper, cha của người bạn thời thơ ấu của cô và là người hàng xóm cũ, và Victor Palmieri, một trong những người bạn lâu năm của cha cô. Đến cuối năm 2004, Holmes đã huy động gần 6 triệu đô la.

Thiết kế ban đầu cho thiết bị Theranos vào năm 2005 là hệ thống đầu đọc và hộp mực phụ thuộc vào chất lỏng vi sinh và hóa sinh. Nguyên mẫu này được đặt tên là Theranos 1.0. Công ty đã có kế hoạch xin cấp giấy phép công nghệ và phân phối cho các công ty dược phẩm, giúp họ nắm bắt được phản ứng bất lợi của thuốc trong các thử nghiệm lâm sàng.

Vào tháng 11/2006, Henry Mosley bị sa thải khỏi chức vụ giám đốc tài chính tại Theranos sau khi đặt câu hỏi về độ tin cậy của công nghệ và tính trung thực của công ty.

Vào tháng 8/2007, Holmes đã sử dụng Theranos 1.0 quá sớm trong một nghiên cứu với bệnh nhân ung thư ở Nashville, Tennessee. Theranos cũng tuyên bố sẽ kiện ba nhân viên cũ về việc ăn cắp tài sản trí tuệ của công ty.

Theranos đã phát triển một mẫu thử nghiệm mới vào tháng 9 năm 2007, đặt tên là Edison. Thiết bị này là một sự thay đổi của một robot phân phối keo từ công ty New Jersey Fisnar. Holmes đã kéo về một số nhà thiết kế của Apple và giao cho họ phụ trách kiến trúc tổng thể của mô hình Edison.

Sunny Balwani gia nhập Theranos vào tháng 9 năm 2009. Ông đã biết Holmes từ mùa hè năm 2002. Balwani có một nền tảng về kỹ nghệ phần mềm và kinh doanh. Đến năm 2010, phong trào start up diễn ra bùng nổ ở Thung lũng Silicon. Năm đó, Holmes và Balwani tiếp cận Walgreens đem theo đề xuất kinh doanh và điều hành các phòng khám sức khỏe. Đồng thời, Theranos cũng đang theo đuổi quan hệ đối tác với Sàeway.

Sự xuất hiện của các quan hệ đối tác mới có nghĩa là Holmes đã phải tạo ra một thiết bị mới có thể thực hiện nhiều hơn không chỉ một loại xét nghiệm máu. MiniLab được tạo ra vào năm 2011 và được đặt tên là 4s theo mô hình của iPhone.

Đầu năm 2012, Theranos đã thử nghiệm phiên bản beta xét nghiệm tại một phòng khám sức khỏe cho nhân viên Safeway. Giám đốc y tế của Safeway lo ngại về sự tương phản và sự khác biệt giữa các giá trị mà Theranos theo đuổi. Giám đốc điều hành Safeway đã gạt bỏ nó và đã nghỉ hưu vào năm sau. Theranos cũng đã ký một thỏa thuận với Walgreens vào năm 2012 để khởi động thiết bị của mình tại các cửa hàng nhưng liên tục bỏ lỡ thời hạn thỏa thuận.
Trung tá David Shoemaker nêu lên những lo ngại về chiến lược pháp lý của Theranos đối với FDA năm 2012 sau khi Holmes tiếp cận ông về việc triển khai thiết bị trong quân đội. Trung tâm Y tế và Dịch vụ Chăm sóc sức khoẻ (CMS) sau đó đã kiểm tra đột xuất, khi Balwani nói với họ rằng thiết bị vẫn đang được phát triển.

Sau khi tranh cãi nảy lửa với James Mattis, thành viên hội đồng quản trị của Theranos, Shoemaker cuối cùng đã đồng ý với một thử nghiệm hạn chế hơn.

Tại Theranos, mọi thứ trở nên căng thẳng. Ian Gibbons, một nhà khoa học trước đây tại Theranos, đã tự tử vào tháng 5 năm 2013.

Vào tháng 9/2013, Theranos đã cho ra đời mẫu máy 4S với một trang web mới và một phần giới thiệu bởi Holmes trên The Wall Street Journal, mặc dù các nhà khoa học của công ty cho rằng công nghệ này chưa sẵn sàng
Quỹ đối tác của Theranos đã mua 5,6 triệu cổ phiếu của Công ty này với mức giá 17 đô la một cổ phiếu vào tháng 2 năm 2014.

Theranos được định giá có trị giá 9 tỷ đô la và Elizabeth Holmes có giá trị gần 5 tỷ đô la. Theranos và Holmes đã bắt đầu thu hút sự chú ý của giới truyền thông, nhờ việc xuất hiện trên trang bìa tạp chí Fortune vào tháng 6/2014

Phóng viên điều tra của tờ Wall Street Journal, John Carreyrou, đã có một vài thông tin về Theranos vào đầu tháng 2 năm 2015. Vào ngày 26 tháng 2, ông liên lạc với một giám đốc phòng thí nghiệm cũ tại Theranos, người đã nói với ông về những thực hành phi đạo đức và có hại ở đó.

Vào thời điểm đó công ty đã hoạt động ở một công suất hạn chế và đã tạo ra kết quả sai lệch và không đáng tin cậy cho bệnh nhân. Theranos cũng đã nghĩ đến việc tiến hành xét nghiệm HIV trước khi giám đốc phòng thí nghiệm cũ nói chuyện với Holmes và Balwani.

Trong khi Carreyrou đang điều tra công ty, tình hình kinh doanh vẫn tiếp tục như thường lệ. Vào tháng 7/2015, Theranos lần đầu được FDA chấp thuận. Đến thời điểm này, các nhà khoa học đã bắt đầu nêu lên một số câu hỏi về các công nghệ của công ty.

Một thời gian ngắn trước khi Holmes được sắp xếp phát biểu tại một hội nghị, Carreyrou đã xuất bản câu chuyện đầu tiên của mình, tiết lộ các cuộc đấu tranh của công ty để phát triển công nghệ xét nghiệm máu của ông. Holmes đã phải lên sân khấu và xuất hiện trên truyền hình để bảo vệ công ty trong những tuần sau đó.

Nhưng sự thật đã bắt đầu hiển lộ Trong các tài liệu liên quan đến chuyến thăm của FDA đến phòng thí nghiệm của Theranos, cơ quan này nói với công ty rằng họ đang vận chuyển một “thiết bị y tế không rõ ràng.

Đến tháng 11, mối quan hệ đối tác với Safeway đã kết thúc, và mối quan hệ của công ty với Walgreens như một tấm băng mỏng.

Đến đầu năm 2016, nhiều nhà quản lý đã gặp phải vấn đề với Theranos. Vào tháng 1/2016, Trung tâm Dịch vụ Y tế và Chăm sóc sức khoẻ, nơi điều hành các phòng thí nghiệm kiểm tra máu, đã trích dẫn những lo ngại rằng một trong những phòng thí nghiệm của Theranos đặt ra “nguy cơ tức thì” cho bệnh nhân. Cuối tháng 4, SEC bắt đầu tiến hành điều tra công ty

Vào tháng 5/2016, Chủ tịch Theranos, Sunny Balwani nghỉ việc, để lại Holmes trở thành lãnh đạo điều hành duy nhất.

Tháng 6/2017, Walgreens chấm dứt quan hệ đối tác với Theranos và đóng cửa tất cả các Trung tâm chăm sóc sức khỏe đã mở tại Arizona và California.

Tháng 7, CMS đã cấm Holmes hoạt động trong gành công nghiệp thí nghiệm trong hai năm. Theranos sau đó trong năm 2017 giải quyết với cơ quan quản lý cho $ 30,000. Thoả thuận này đi kèm việc Theranos đã đồng ý không sở hữu hoặc điều hành một phòng thí nghiệm lâm sàng cho đến năm 2019.

Tháng 8/2017, Theranos cuối cùng cũng đã trình bày tại một hội thảo khoa học, tuy nhiên các giải thích chi tiết về công nghệ của công ty vẫn còn bỏ ngỏ Theranos dường như đang xoay quanh việc tập trung vào bộ xử lý mẫu mới của nó có tên miniLab.

Bài thuyết trình đó đã báo trước kết quả cho Theranos. Một vài tháng sau đó, công ty đóng cửa phòng thí nghiệm lâm sàng, sa thải khoảng 340 nhân viên, và chỉ làm việc trên công nghệ miniLab của mình.

Các vụ kiện sau đó bắt đầu chồng chất từ mọi góc độ bao gồm Walgreens, các nhà đầu tư và bệnh nhân ở Arizona. Những trường hợp đó cuối cùng đã được giải quyết bằng việc Theranos trả hàng triệu để hoàn trả cho bệnh nhân đã xét nghiệm ở Arizona.

Một số tên tuổi lớn trong ban điều hành của Theranos đã rời đi ngay sau đó, bao gồm cựu Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Henry Kissinger và George Shultz. Công ty cũng trải qua một đợt sa thải khác.

Đến cuối năm 2017, Theranos cần bổ sung tiền mặt và đã thực hiện thỏa thuận với Tập đoàn Đầu tư Fortress với số tiền 100 triệu đô la để tài trợ các khoản nợ sẽ được bảo đảm chi trả vào năm 2018. Thỏa thuận của Theranos đánh dấu một mốc phát triển khi Công ty đã cố gắng làm việc để xử lý Virus Zika và được FDA chấp thuận.

Sau đó, vào tháng 3/2018, SEC cáo buộc Holmes, Balwani, và công ty Theranos về việc gian lận nghiêm trọng, mặc dù Theranos và Holmes đã từng giải quyết. Là một phần của nghị quyết, Holmes đã trả tiền phạt và không thể là giám đốc hay nhân viên của một công ty được giao dịch công khai trong 10 năm.

Đối mặt với những thất bại trong việc phát triển thử nghiệm Zika, Theranos đã sa thải phần lớn các nhân viên còn lại của mình và kêu gọi các nhà đầu tư tài trợ thêm.

Trong lá thư tháng 12/2017 tới các nhà đầu tư, Theranos cho biết rằng công ty vẫn đang chịu sự điều tra từ Bộ Tư pháp, đồng nghĩa với việc Holmes và Balwani vẫn có thể có những trách nhiệm hình sự. Công ty vẫn trong tình trạng có nguy cơ bị vỡ nợ theo thỏa thuận với Fortress. Một trong hai sự kiện có thể đánh dấu sự kết thúc của câu chuyện của công ty 15 tuổi.
Theo Wall Street Journal-Trithuctre-Business Insider