Chiều 8/10/2025, Nhà hát Kịch Sân khấu nhỏ cùng TheAfter đã có buổi gặp gỡ công chúng để giới thiệu vở nhạc kịch đương đại “Ảo Quan”, đánh dấu sự trở lại mạnh mẽ của Nhà hát với dòng tác phẩm thể nghiệm.

Sự kiện ra mắt được tổ chức vừa giúp khán giả quan tâm hiểu sâu hơn về quá trình sáng tạo, vừa để hướng cộng đồng đến ngày 10/10 Ngày Sức Khỏe Tâm Thần Thế Giới – giúp đưa vấn đề nhạy cảm này lên bàn thảo luận một cách trực diện, đầy bao dung và yêu thương.

Những phương pháp thực hành độc đáo và tiên phong cùng hệ thống biểu tượng công phu

Ảo Quan là tác phẩm nhạc kịch đương đại mới nhất do nghệ sĩ Chinh Ba chắp bút và đạo diễn, trở thành tác phẩm đánh dấu sự kết hợp lần đầu tiên giữa Nhà hát kịch Sân khấu Nhỏ và TheaFter. Tác phẩm kết hợp nhiều hình thức thể nghiệm từ kịch, nhạc kịch, sắp đặt video, tương tác livestream cùng với sự tham vấn của các chuyên gia tâm lý và xã hội học đồng hành bởi Trung tâm ICS – Tổ chức hoạt động vì quyền con người, bảo vệ các giá trị bình đẳng, tự do và nhân văn. Về tên gọi của vở nhạc kịch, ekip lý giải lấy cảm hứng từ hiện tượng ảo quan (apophenia): khi con người cố tìm ra ý nghĩa từ những gì không có ý nghĩa. Do đó, Ảo Quan là một chuỗi các sắp đặt phi tuyến tính những bi kịch liên tiếp bi kịch.

Ảo Quan mở đầu bằng sự ra đi của hai chàng trai trẻ: Bee và Con Trai Của Mẹ (vai diễn của Trần Tuấn Kiệt và Trần Đại Chính). Bi kịch kéo theo một chuỗi bi kịch trên hành trình tìm kiếm nguyên nhân trong vô vọng của hai bà mẹ (do NSND Mỹ Uyên và Hồ Hoàng Ngọc thủ Vai). Cùng với nỗi đau mất con, hai bà mẹ phải đối diện với bạo lực truyền thông, những cuộc tranh cãi không hồi kết của công chúng, sự dằn vặt nội tâm khi không rõ nguyên nhân có phải do cách đối xử của mình cho con cái hay không, và đỉnh điểm là những lần đối diện với các thành viên còn lại trong gia đình!

Có thể nói, ở mỗi phương pháp thực hành nghệ thuật trong Ảo Quan đều may mắn quy tụ được những tên tuổi hàng đầu trong cộng đồng sáng tạo. Phần âm nhạc nhận được sự chấp thuận của George Frideric Handel, Douglas Dare, nhóm The Irrepressibles và Heidric. Nghệ sĩ Phúc Hải đảm nhận đạo diễn ánh sáng cho tác phẩm, kết hợp cùng vũ đạo do Hà Lộc – Pu Lee dàn dựng. Kỹ sư Ned Nethercott đảm nhận giám đốc âm thanh để tạo ra hiệu ứng sinh động nhất cho tác phẩm, hòa quyện với chất giọng mezzo của Hồ Hoàng Ngọc – cô cũng đảm nhận vai Mẹ Bee trong Ảo Quan. Diện mạo Sân khấu nhỏ ở lần biểu diễn này chắc chắn gây bất ngờ cho khán giả, với sự phức tạo đào sâu dưới vẻ ngoài tưởng chừng tối giản. Đây là công trình tâm huyết của kiến trúc sư Minh Nhật, kiến trúc sư Quốc Cường – hai cái tên bảo chứng cho chất lượng và thẩm mỹ của sàn diễn. Một thành tố không thể thiếu để tạo nên tính ‘quái đản’ của thực hành nghệ thuật trong Ảo Quan là trình diễn video. Lần đầu tiên trong một tác phẩm nhạc kịch tại Việt Nam, những chiếc ti vi không chỉ phục vụ như thiết bị trình chiếu mà sẽ có chức năng như những diễn viên; đòi hỏi người nghệ sĩ phải tương tác trực tiếp. Nữ đạo diễn tài năng Nguyễn Trọng Thùy Khanh cùng ekip Colorholic chịu trách nhiệm sản xuất những thước phim đong đầy cảm xúc cũng như tính toán đường dây nội dung sát sao đến từng giây để tương tác với các nghệ sĩ trên sân khấu. Phần linh hồn của tác phẩm – kịch bản – là một hệ thống công phu của các biểu tượng, lý luận và tín ngưỡng do Chinh Ba và những cộng sự cùng xây dựng. Trong thế giới của Ảo Quan, khán giả có thể nhặt về những dụng ý đầy lý thú về biểu tượng hoa ly, Pieta, những vị thần trong kinh Vệ Đà, loài chồn yêu quái của dân gian Nhật Bản và nhiều sự kiện lịch sử liên quan đến sức khỏe tâm thần.

Với yêu cầu cao của thủ pháp dàn dựng, tất cả diễn viên, ca sĩ tham gia đều phải vượt ra khỏi vùng an toàn. Như nghệ sĩ Trần Tuấn Kiệt chia sẻ tại buổi gặp gỡ công chúng “điều dễ dàng thuyết phục Kiệt nhất để nhận lời tham gia Ảo Quan là Kiệt được thử những kỹ năng mà mình chưa có cơ hội thực hiện. Khán giả sẽ không còn thấy một Trần Tuấn Kiệt hoạt ngôn, tinh nghịch nữa mà với nhân vật Bee, Kiệt phải giải bài toán truyền tải cảm xúc và thân phận thông qua múa, hình thể, biểu cảm và chỉ được giao…2 câu thoại. Hơn nữa, đề tài về sức khỏe tâm thần cũng thôi thúc Kiệt được trở thành một phần của dự án, được sống với nhân vật để đâu đó có câu trả lời cho những trường hợp mắc vấn đề rối loạn và lo âu.”

Diễn viên trẻ Trần Đại Chính bày tỏ sự hào hứng khi lần đầu tiên có cơ hội biểu diễn trên sân khấu chuyên nghiệp và đã có cơ hội rèn luyện những kỹ thuật biểu diễn khó. Nam diễn viên vừa tự cảm thấy áp lực vừa có sự hào hứng đến ngày công diễn để khán giả thấy được những nỗ lực tập luyện của cả ekip trong suốt 3 tháng.

Lần tổ chức sản xuất và biểu diễn “Ảo Quan” đánh dấu 9 năm NSND Mỹ Uyên và Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ trở lại với dòng biểu diễn thể nghiệm, kể từ tác phẩm “Giấc Mơ” năm 2016. Sáng đèn trở lại vào 2018, Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ luôn đề cao yếu tố sáng tạo trong bối cảnh và thủ pháp dàn dựng, không ngừng chào đón những ý tưởng độc đáo. Trong những vở kịch nói đề tài thân phận, tâm lý hay lịch sử, cổ trang đều có dấu ấn thể nghiệm mạnh mẽ từ ekip Nhà hát; trong đó có thể kể đến Những Giấc Mơ Lóng Lánh, Bên Đàng Dệt Mộng, Duyên Ai, Công Lý Như Mặt Trời, Chạy, Đẹp Bất Chấp (2019), Rồi Mắc Cái Gì Cười, Ái Tình Ngoài Hôn Nhân…Tuy vậy, ‘máu’ nghệ thuật trong NSND Mỹ Uyên chưa bao giờ cho phép chị ngưng thử nghiệm, bởi không gian chị điều hành hiện tại là ‘cái nôi’ của dòng kịch thể nghiệm tại TPHCM ngay từ thuở sơ khai hơn 3 thập kỷ trước. Trong giai đoạn Nhà hát tạm ngưng đón khách để sửa chữa thì NSND Mỹ Uyên vẫn mạnh dạn tìm nguồn kinh phí cho ekip tác giả, đạo diễn, nghệ sĩ hoàn thành tác phẩm “Giấc Mơ”, để lại dấu ấn mạnh mẽ cho khán giả trong nước và quốc tế. Tinh thần thể nghiệm một lần nữa được nối dài đến hiện tại qua tác phẩm sân khấu “Ảo Quan”, nhiều thử thách hơn song cũng thật xứng đáng!

Cất tiếng nói về sức khỏe tâm thần, tìm kiếm những ‘đại sứ’ truyền cảm hứng sống tích cực

Tác giả – đạo diễn Chinh Ba từng tâm sự một phần cảm hứng để Ảo Quan ra đời đến từ một vở diễn tại Nhà hát kịch Sân khấu nhỏ. Những tình tiết vở nhạc kịch Ảo Quan xoay quanh hai người mẹ – những người ở lại đối diện với dư luận, với những thành viên trong gia đình, với lương tâm ra sao sau sự ra đi của những đứa con. Tuy nhiên, mong mỏi của Chinh Ba và NSND Mỹ Uyên cùng những đơn vị đồng hành không chỉ dừng lại khai thác bi kịch mà quyết tâm hiện thực hóa Ảo Quan để câu chuyện của sức khỏe tâm thần có cơ hội được gọi tên, được đối diện thẳng thắn, cởi mở trong tinh thần yêu thương và bao dung.

Thạc sĩ tâm lý Phan Tường Yên đánh giá cao thông điệp và cách dàn dựng của nhạc kịch Ảo Quan. Phan Tường Yên nhận định “điều đáng buồn là hiện nay, những vấn đề về tinh thần, về tâm thần, về đấu tranh nội tâm lại đang nằm ở đáy tháp quan tâm của chúng ta. Nhưng vấn đề tiêu cực của sức khỏe tâm thần lại khó nhìn thấu, khó đo đếm mà lại dễ dẫn đến các hành vi tự hại đáng quan ngại. Với những dự án nghệ thuật như Ảo Quan, tôi kỳ vọng với cách tiếp cận thận trọng, khoa học thì đâu đó những khán giả xem xong sẽ tự trở thành những đại sứ của hạnh phúc, truyền tinh thần lạc quan đến cộng đồng, để những người mắc vấn đề trầm cảm hay lo âu biết rằng họ không cô đơn.”

Nối tiếp chia sẻ đó, Chinh Ba cho rằng “với nghệ sĩ, chúng tôi không sáng tạo ra tác phẩm để đánh giá, khẳng định hay tìm ra giải pháp để dứt điểm một vấn đề xã hội nào cả. Ít nhất ở nhạc kịch đương đại Ảo Quan, tôi cùng cộng sự mong khơi gợi lại những đồng điệu với ai đã và đang rơi vào vùng trũng cảm xúc hoặc đồng cảm với người thân, bạn bè của người có vấn đề sức khỏe tâm thần. Đích đến cuối cùng của những nhân vật trong Ảo Quan là sự thứ tha, cho những quyết định dại dột, thứ tha cho bản thân mình.”

Bên cạnh việc ra mắt công chúng TPHCM với 5 suất diễn tại Sân khấu 5B Võ Văn Tần, dự án còn kết hợp với Trung tâm ICS để tạo ra một chuỗi sự kiện vệ tinh với nhằm tạo điều kiện cho công chúng gặp gỡ trò chuyện với các nhà nghiên cứu xã hội, các chuyên gia tâm lý học nhân ngày Sức khỏe tâm thần thế giới 10/10/2025 nhằm giúp tăng cường nhận thức về vấn đề tâm lý này, cũng như tạo một mạng lưới các địa chỉ hỗ trợ tâm lý cho người trầm cảm. NSND Mỹ Uyên trải lòng thêm “sau 5 suất diễn tháng 11 và các hoạt động đồng hành thì vở nhạc kịch Ảo Quan dự kiến tham gia Liên hoan Quốc tế Sân khấu Thể nghiệm 2025 tại Ninh Bình. Bên cạnh đó, Uyên và ekip cũng mong mỏi tinh thần của tác phẩm sẽ được lan tỏa rộng hơn, để có thể sáng đèn tiếp tục cho các cơ quan, đoàn thể, tổ chức xã hội quan tâm đến vấn đề cấp thiết này!”

Nhạc kịch đương đại Ảo Quan

Thời lượng: 90 phút
 Tác giả và đạo diễn: Chinh Ba

Cố vấn nghệ thuật: NSND Mỹ Uyên

Tổ chức sản xuất và biểu diễn: Madame Uyên

Nghệ sĩ biểu diễn: NSND Mỹ Uyên, Hồ Hoàng Ngọc, Trần Tuấn Kiệt, Trần Đại Chính, Quan Phúc Toàn, Vũ Thiên Bảo, Charlotte Thiên Tường, Phất Đỗ, Hứa Mạnh Dũng, Tống Liên, bé Đào Minh Khang, bé Mai Thiên Quý.

Mở màn 20h tối 7, 8, 14, 15, 16/11/2025 tại Lầu 3 Nhà hát kịch 5B Võ Văn Tần, phường Xuân Hòa, TPHCM

 

 

 

Gia Huy  (Theo TTV)