Theo ông Cường, căn nhà được xây dựng cách đây khoảng 70 năm và xếp vào di tích loại 4. Sau hàng chục năm hứng chịu thiên tai như bão lũ cùng sự bào mòn của thời gian, đặc biệt do không được tu sửa thường xuyên, căn nhà giờ quá ọp ẹp. Hầu hết phần mái ngói âm dương bị vỡ, lộ ra nhiều khoảng trống, ông Cường phải dùng tấm bạt giăng dưới mái ngói để che nắng mưa, trông rất tạm bợ. Bốn bức tường xuất hiện vết nứt chằng chịt, có chỗ bong tróc vôi vữa. Các đòn tay cũng mục nát, chống đỡ trong thế yếu ớt. “Tôi lo sợ với hiện trạng này sẽ khó mà trụ nổi qua mùa mưa bão năm nay và có thể đổ sập bất cứ lúc nào”, ông Cường nói.

Ông Cường cho hay chính quyền địa phương đã cho người đến khảo sát và đề nghị hỗ trợ kinh phí tu bổ. Tuy nhiên, theo tính toán, để tu bổ căn nhà này phải tốn ít nhất vài tỉ đồng, nhà nước hỗ trợ 40 – 60%, còn lại chủ di tích góp thêm. Nhưng do điều kiện gia đình khó khăn, gia đình kham không nổi nên mới để di tích xuống cấp trong sự bất lực.

Ở căn nhà số 56/10 đường Lê Lợi (P.Minh An), vợ chồng ông Võ Văn Hội (60 tuổi) đã là thế hệ thứ 5 sinh sống. Căn nhà này gần 200 tuổi, thuộc di tích loại 1. “Ngói âm dương hư hỏng quá nhiều nên cứ vào mùa mưa là dột, tôi phải dùng các tấm bạt căng lên để chống mưa nhưng cũng không đâu vào đâu. Một số đòn tay cũng đã rệu rã, đang được gia cố bằng các thanh gỗ tạm bợ”, ông Hội ngao ngán.

“Vì là di tích nên muốn đụng chạm vào nó phải xin phép các cấp có thẩm quyền. Giờ nhà xuống cấp vậy đó nhưng có lo cũng chịu, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào mà vẫn phải “bất chấp” mà sinh sống”, ông Hội nói thêm.

Di tích số 34 Bạch Đằng cũng trở thành “phế tích”. Theo nhiều người dân, trước đây căn nhà là chỗ tránh nắng che mưa của gia đình ông Võ Đấu. Từ ngày ông Đấu mất, các con của ông cũng khăn gói rời khỏi di tích và không được tu sửa nên nhà đã bị đổ sập mất một phần.

CHO VAY KHÔNG LÃI SUẤT

Ông Phạm Phú Ngọc, Giám đốc Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An, cho biết theo chủ trương phòng chống lụt bão cho các di tích trong khu phố cổ năm 2024 của UBND TP.Hội An, từ tháng 6 trung tâm đã chủ động phối hợp cùng các địa phương, đội ngũ cộng tác viên bảo tồn di sản rà soát di tích xuống cấp trong khu phố cổ. Trên cơ sở đó, trung tâm đánh giá tình trạng xuống cấp của từng di tích, đề xuất các giải pháp chằng chống hoặc di dời, hạ giải để đảm bảo an toàn.

Bức tường của căn nhà cổ gần 200 năm tuổi của gia đình ông Võ Văn Hội bong tróc từng mảng

Căn nhà cổ gần 200 năm tuổi của gia đình ông Võ Văn Hội đã xuống cấp khá nghiêm trọng

Qua khảo sát, có 36 nhà cổ trong tổng số hơn 1.000 di tích thuộc diện nhà ở đã xuống cấp. Trong đó, 10 nhà cổ xuống cấp nghiêm trọng, 17 nhà cổ xuống cấp nặng, 9 nhà cổ xuống cấp nhẹ. Đánh giá kỹ thực trạng, Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An đề xuất phương án chống đỡ đối với 25 di tích (chủ di tích tự chống đỡ bổ sung), đề nghị hạ giải hạng mục của 11 di tích (vì xuống cấp rất nghiêm trọng, không còn giải pháp khả thi để tiếp tục chống đỡ).

Ông Ngọc cũng cho rằng chính quyền thành phố luôn tạo điều kiện hỗ trợ để các chủ di tích thực hiện việc tu bổ theo đúng quy định, với quan điểm tất cả đều hướng đến mục tiêu bảo tồn di sản văn hóa. Các di tích xuống cấp nghiêm trọng, không còn giải pháp chống đỡ mà là thuộc sở hữu tập thể, không có người đại diện về pháp lý, trung tâm đã tham mưu UBND TP.Hội An trình UBND tỉnh Quảng Nam xin chủ trương hỗ trợ 100% kinh phí tu bổ để kịp thời cứu di tích. “Trong lúc chờ ý kiến trả lời từ tỉnh, mới đây chúng tôi đã có văn bản đề nghị UBND TP.Hội An cân đối ngân sách thành phố để thực hiện tu bổ cứu nguy các di tích xuống cấp nghiêm trọng thuộc phố cổ theo thẩm quyền, xem xét cơ chế hỗ trợ đặc biệt (hỗ trợ 100%) trong thời gian sớm nhất”, ông Ngọc nói.

Đáng chú ý, theo ông Ngọc, với các di tích thuộc diện không còn khả năng chống đỡ thì giải pháp hạ giải di tích cũng khó khả thi, ảnh hưởng đến cảnh quan chung của khu phố cổ khi chưa có kế hoạch tu bổ. Vì vậy, chính quyền P.Minh An được đề nghị liên hệ với chủ di tích, trước mắt đặt vấn đề di dời đi nơi khác mỗi khi có bão lụt xảy ra. Những nhà cổ thuộc sở hữu tư nhân, ngoài việc nhà nước hỗ trợ kinh phí trùng tu (tỷ lệ từ 40 – 70%), nếu chủ nhà gặp khó khăn không đủ kinh phí đối ứng (khoản kinh phí còn lại) thì nhà nước sẽ cho vay. Phương thức cho vay cụ thể: 3 năm đầu tiên vay không lãi suất, sau đó chủ nhà từ từ hoàn trả.

    

Theo Thanh niên.