Góp mặt trong chương trình Kính Đa Chiều với chủ đề “Truyền thông mạng”, nhà báo Nguyễn Hồng Lam thẳng thắn bày tỏ quan điểm về tình trạng người nổi tiếng quảng cáo lố, chẳng khác nào ăn một viên kẹo bằng một dĩa rau.
Trong thời đại bùng nổ công nghệ số, bất cứ ai cũng có thể lan truyền thông tin một cách nhanh chóng. Điều này mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng đặt ra không ít tác động tiêu cực đến người tiếp nhận. Xuất hiện trong chương trình Kính Đa Chiều với chủ đề “Truyền thông mạng”, nhà báo Nguyễn Hồng Lam đã có những phân tích và chia sẻ sâu sắc về vấn đề này.
Theo ông, lợi ích dễ nhận thấy nhất của công nghệ số là tốc độ lan truyền thông tin nhanh chóng, giúp người dân quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề xã hội. Đồng thời, sự phát triển của internet cũng tạo ra một đội ngũ “nhà báo nhân dân” – những cá nhân không thuộc bất kỳ cơ quan báo chí hay đơn vị truyền thông nào nhưng vẫn có thể đưa tin chỉ với một chiếc điện thoại.
Tuy nhiên, chính vì không thuộc bất kỳ tổ chức báo chí chính thống nào, những “nhà báo nhân dân” này không chịu bất kỳ chế tài pháp lý nào, và độ tin cậy của thông tin hoàn toàn phụ thuộc vào phẩm chất cá nhân. Ngoài ra, họ cũng gặp hạn chế về phương pháp tác nghiệp, điều kiện tác chiến chuyên sâu, cũng như kiến thức về lĩnh vực mà họ đưa tin. Điều này dễ dẫn đến tình trạng tin giả, sai lệch hoặc có dụng ý tiêu cực, vô tình “đầu độc” dư luận xã hội. Đây chính là mối hiểm họa khôn lường trong môi trường truyền thông mạng hiện nay.
Bên cạnh đó, những thông tin giật gân nhằm thu hút lượt xem cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Theo nhà báo Nguyễn Hồng Lam, dù là báo mạng, báo chính thống hay báo tự do, tất cả đều cần người xem. Việc tìm cách tăng lượt xem không phải là điều xấu, nhưng sự khác biệt nằm ở tính xác thực, trách nhiệm và đạo đức nghề nghiệp.
Nếu một nhà báo thuộc đơn vị báo chí chính thống khi đưa tin, họ phải đăng ký đề tài, trải qua quá trình kiểm duyệt ngay từ khâu ý tưởng và chịu trách nhiệm trước cơ quan báo chí cũng như pháp luật. Ngoài ra, họ được trang bị kiến thức chuyên môn và tinh thần trách nhiệm, giúp thông tin có độ tin cậy cao. Ngược lại, một số nhà báo tự do chỉ “đổ xô” đưa tin khi có sự kiện nóng nhằm đáp ứng sự tò mò của công chúng mà không chịu bất kỳ chế tài nào nếu đưa tin giả hoặc sai sự thật.
Với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề, nhà báo Nguyễn Hồng Lam bày tỏ quan điểm về trách nhiệm đưa tin. Theo ông, dù là nhà báo chính thống hay tự do, điều quan trọng đầu tiên là phải có phẩm chất đạo đức và vốn hiểu biết nhất định về lĩnh vực mà mình đưa tin. Thứ hai, người làm báo cần ý thức rằng đối tượng phục vụ là toàn xã hội, do đó, phải có trách nhiệm với những gì mình truyền tải, không thể viện cớ vì hoàn cảnh hay bất kỳ lý do nào khác.
“Khi chuyển từ báo chí truyền thống sang báo chí gắn liền với internet và mạng xã hội, yếu tố ‘nghe’ và ‘nhìn’ lên ngôi, lấn át thói quen ‘đọc’ và ‘nghĩ’. Chính vì vậy, người ta rất dễ rơi vào cái bẫy ‘cái ta biết có thể là cái ta sai lầm – cái ta thấy có thể là cái người khác muốn ta thấy’, mà quên mất rằng một nhà báo tử tế phải hiểu được bản chất sự việc đang bị che đậy. Đây chính là điều hiện nay vô cùng khó và rất hiếm gặp”, nhà báo Nguyễn Hồng Lam chia sẻ.
Về phía quản lý nhà nước, nhà báo Nguyễn Hồng Lam cho rằng đã đến lúc cần xây dựng những chế tài rõ ràng, thống nhất đối với bất kỳ ai tham gia vào lĩnh vực truyền thông. Dù là kênh cá nhân, nhưng khi đưa thông tin lên mạng xã hội, người dùng cũng không thể đứng ngoài những quy định pháp lý.
Nhà báo Nguyễn Hồng Lam lấy ví dụ: Nếu một phóng viên hay sĩ quan công an đăng tải thông tin sai lệch trên mạng xã hội, dù không có chủ đích, họ vẫn phải chịu trách nhiệm và có thể bị kỷ luật nặng. Trong khi đó, nhiều trang cá nhân lại ngang nhiên phát tán tin giả mà không chịu bất kỳ chế tài nào. Ông ví tình trạng này như sự khác biệt giữa “người có tóc” và “kẻ trọc đầu” khi bị “tóm”. Do đó, theo ông, bất cứ ai tham gia vào lĩnh vực truyền thông cũng cần phải “có tóc” – tức là phải chịu trách nhiệm như nhau trước pháp luật.
Bên cạnh các chế tài quản lý, nhà báo Nguyễn Hồng Lam nhấn mạnh vai trò của công chúng trong việc kiểm chứng thông tin. Ông trích dẫn câu nói của nhà văn Hoàng Đình Quang: “Muốn có một nền văn học tốt, trước hết phải có đội ngũ bạn đọc tốt”. Tương tự, ông cho rằng: “Muốn có một môi trường truyền thông lành mạnh, trước hết phải có một đội ngũ công chúng tiếp nhận thông tin đủ tỉnh táo và chất lượng”.
Nhà báo Nguyễn Hồng Lam cũng đề cập đến tình trạng quảng cáo quá đà, khiến người tiêu dùng dễ bị đánh lừa. Ông nêu ví dụ về một quảng cáo nói rằng chỉ cần ăn một viên kẹo là đủ lượng chất xơ tương đương với một dĩa rau. Khi người quảng cáo là nhân vật có ảnh hưởng trong xã hội, công chúng có xu hướng tin tưởng hơn, và điều này trở nên đặc biệt nguy hiểm nếu đó là một ca sĩ hay thần tượng được đông đảo khán giả yêu thích. Do đó, ông nhấn mạnh rằng không chỉ công chúng cần tỉnh táo khi tiếp nhận thông tin, mà bất kỳ ai tham gia vào môi trường truyền thông cũng cần nâng cao trách nhiệm của mình.
Link clip Nhà báo Nguyễn Hồng Lam nói gì về việc quảng cáo lố, ăn một viên kẹo bằng một dĩa rau?
Chương trình Kính Đa Chiều tiếp tục mang đến những góc nhìn đa chiều về các vấn đề văn hóa đang được quan tâm. Với format mới lạ, chương trình tạo ra những cuộc đối thoại sâu sắc cùng các nghệ sĩ, chuyên gia hàng đầu trong nhiều lĩnh vực.
Trong tập phát sóng tiếp theo với chủ đề “Đào tạo diễn viên và những trăn trở”, host Lê Hoàng sẽ cùng đạo diễn Chánh Trực thảo luận về những thách thức, cơ hội cũng như những vấn đề xoay quanh công tác đào tạo diễn viên trong bối cảnh hiện nay.
Chương trình sẽ được phát sóng vào lúc 20h ngày 28/3/2025 trên kênh VTV9. Kính Đa Chiều do VTV9 phối hợp cùng Jet Studio thực hiện.
Gia Huy (theo TTV)
