Quy định cụ thể để lựa chọn nhà thầu có chất lượng

Tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thảo luận về Dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi). Một số đại biểu đề nghị quy định rõ thẩm quyền quyết định các trường hợp chỉ định thầu; giao Chính phủ quy định rõ thẩm quyền xác định giá gói thầu để giao thầu trong trường hợp cấp bách; đề nghị cần có cơ chế báo cáo, giám sát chặt chẽ đối với chỉ định thầu và chế tài xử lý nghiêm khắc trong trường hợp cố tình chỉ định thầu gây hậu quả nghiêm trọng, làm thất thoát, lãng phí tài sản, ngân sách nhà nước.

Có ý kiến đề nghị cho phép áp dụng chỉ định thầu đối với thuốc, vật tư, thiết bị y tế trong trường hợp trên thị trường chỉ có một nhà sản xuất, cần tổ chức đàm phán và công khai trên cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế. Ngoài đấu thầu, cần nghiên cứu, bổ sung các hình thức mua sắm khác đối với việc cung cấp thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế…

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nêu thực tế, phần lớn các chủ đầu tư không dám chỉ định thầu, vì có nhiều quy định ràng buộc và phải chịu trách nhiệm nếu dự án không hoàn thành, hoặc chậm triển khai do nhiều nguyên nhân, do vậy cần có sự cân nhắc quy định rõ ràng, cụ thể để các chủ đầu tư dám chỉ định thầu.

Do đó, đại biểu đề xuất chỉ định thầu cũng phải có giảm giá, nếu tỷ lệ đấu thầu chỉ giảm giá dưới 1% thay vì giảm giá 5%, 10% như chỉ định thầu.

Còn đại biểu Tạ Văn Hạ, Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam đề nghị cân nhắc quy định chỉ định thầu đối với gói thầu thuộc dự án quan trọng quốc gia áp dụng hình thức chỉ định thầu theo nghị quyết của Quốc hội. Đại biểu cho biết, Luật Đầu tư công quy định Quốc hội cho ý kiến về chủ trương đầu tư dự án, chủ trương này khác với chủ trương chỉ định thầu. Chủ trương theo Luật Đầu tư công gắn với phát triển kinh tế – xã hội, gắn với an sinh xã hội, gắn với quốc kế dân sinh khác với chủ trương cho chỉ định thầu với mục tiêu để thực hiện. Vì vậy, quy định như dự thảo luật chưa đúng chức năng, nhiệm vụ của Quốc hội và hệ thống pháp luật hiện hành.

Đặc biệt quan tâm đến những điều khoản liên quan đến mua sắm trong lĩnh vực y tế, đại biểu Lê Văn Khảm, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Dương khẳng định, những cơ chế, chính sách và quy định của dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) lần này đã tạo ra cơ hội rất tốt cho người hành nghề y, cơ sở khám, chữa bệnh, cũng như người bệnh sử dụng các dịch vụ phòng bệnh, chữa bệnh.

Dự thảo luật có quy định về chỉ định thầu, quy định đối với gói thầu cung cấp dịch vụ để phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh, cấp cứu người bệnh phải triển khai ngay. Điều này hoàn toàn đúng, nhưng về mặt kỹ thuật, đề nghị luật nên ghi là “cấp cứu người bệnh theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh”. Bởi, trong Luật Khám bệnh, chữa bệnh đã nêu rõ thế nào là tình trạng cấp cứu và các quy định liên quan đến hoạt động cấp cứu ở ngoại viện cũng như ở tại cơ sở khám, chữa bệnh.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung áp dụng chỉ định thầu trong một trường hợp người hành nghề là bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc và vật tư y tế để điều trị cho người bệnh nhưng cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có sẵn danh mục thuốc và vật tư y tế mua sắm tại cơ sở; hoặc có kế hoạch mua sắm nhưng không được, do có nhiều trường hợp bệnh lý phức tạp hoặc cơ sở khám, chữa bệnh rất hiếm gặp các bệnh này nên khả năng các nhà thầu từ chối không cung cấp thuốc, vật tư y tế.

Để hạn chế tình trạng người hành nghề có thể lạm dụng chỉ định điều trị để chỉ định thầu, đại biểu đề xuất quy định theo hướng sau khi có hội chẩn chuyên môn. Trong Luật Khám, chữa bệnh đã quy định thế nào là hội chẩn và hội chẩn gồm những biện pháp gì, hình thức nào, trong đó có cả hội chẩn tại cơ sở khám, chữa bệnh và hội chẩn từ xa. Có như vậy mới phát huy được năng lực của tuyến dưới và đảm bảo quyền lợi cho bệnh nhân.

Đại biểu Lê Văn Khảm kiến nghị bổ sung một trường hợp nữa là trường hợp bác sĩ đã chỉ định sử dụng thuốc và vật tư y tế nhưng cơ sở không có sẵn thì được quyền chỉ định thầu để kịp thời điều trị cho bệnh nhân.

Nhiều nội dung được chỉnh lý, tiếp thu

Thông tin tại họp báo ngày 19/5/2023, ông Phạm Thái Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ với Cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan bám sát mục tiêu, yêu cầu sửa đổi luật để hoàn thiện Dự thảo Luật.

Dự thảo Luật được rà soát, hoàn thiện theo hướng chỉnh lý phạm vi, đối tượng áp dụng luật, quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa Luật Đấu thầu với các luật có liên quan; rà soát quy trình, giảm thời gian đấu thầu, cải cách thủ tục hành chính, đẩy mạnh áp dụng đấu thầu qua mạng; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động đấu thầu, đặc biệt là vướng mắc trong đấu thầu mua sắm thuốc, hóa chất, vật tư y tế thời gian qua.

Dự thảo Luật cũng quy định rõ các hành vi bị cấm, các ưu đãi đối với doanh nghiệp trong nước, nâng cao tính cạnh tranh, công khai, minh bạch, hiệu quả kinh tế trong hoạt động đấu thầu; luật hóa những nội dung được quy định ở văn bản dưới luật đã thực hiện ổn định; quy định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, bên mời thầu, bên dự thầu, góp phần hạn chế thất thoát, lãng phí, tiêu cực, tham nhũng trong hoạt động đấu thầu, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đấu thầu. Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 10 chương, 99 điều (giữ nguyên số chương, tăng thêm 1 điều) so với Dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.

Tại cuộc họp của Ủy ban Tài chính – Ngân sách (UBTCNS) của Quốc hội ngày 15/5/2023, ông Vũ Tuấn Anh, Ủy viên Thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách cho biết, trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi), cơ quan thẩm tra và cơ quan soạn thảo đã nỗ lực rà soát kỹ lưỡng, thận trọng để quy định rõ ràng, chặt chẽ hơn, nhất là các nội dung về thẩm quyền, trách nhiệm của các bên, các hành vi bị cấm và biện pháp xử lý… để tăng cường quản lý, bảo đảm tính chặt chẽ trong các quy định, góp phần hạn chế hành vi sai phạm, trục lợi, gây thiệt hại tài sản công.

Nhiều nội dung được đại biểu Quốc hội quan tâm nêu ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 đã được tiếp thu, chỉnh lý. Trong đó, theo UBTCNS, Dự thảo Luật lần này đã bỏ quy định áp dụng chỉ định thầu đối với gói thầu tái định cư vì đây là công việc không phức tạp, nhiều nhà thầu có thể thực hiện được. Đối với dự án quan trọng quốc gia, việc chỉ định thầu sẽ do Quốc hội quyết định khi phê duyệt chủ trương đầu tư của dự án. Bổ sung quy định chỉ định thầu đối với gói thầu cung cấp thuốc, hóa chất, thiết bị y tế để cấp cứu người bệnh trong trường hợp cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không có đủ thuốc, hóa chất, thiết bị y tế; gói thầu mua thuốc, thiết bị y tế chỉ có duy nhất một hãng sản xuất trên thị trường do yêu cầu về giải pháp công nghệ để bao quát các trường hợp cấp bách, cấp cứu trong lĩnh vực y tế… Luật hóa quy định về hạn mức chỉ định thầu. Bổ sung một số trường hợp chỉ định thầu đang được áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt, nhưng có đủ điều kiện để áp dụng chỉ định thầu…

Với nội dung về mua thuốc, vật tư y tế gặp nhiều vướng mắc thời gian qua, Dự thảo Luật đã được tiếp thu, chỉnh lý tại nhiều điều, khoản để luật hóa, giải quyết các khó khăn, vướng mắc đang được dư luận quan tâm như: quy định cụ thể về các trường hợp mua sắm tập trung, đàm phán giá, chỉ định thầu mua thuốc, thiết bị y tế trong trường hợp khẩn cấp, cấp cứu; quy định về các cơ chế mua hóa chất, thiết bị y tế để giải quyết dứt điểm các vướng mắc, bất cập của mô hình máy đặt, máy mượn hiện nay, tạo cơ sở pháp lý cho việc đấu thầu cung cấp thuốc, hóa chất, thiết bị y tế để thực hiện các dịch vụ kỹ thuật bảo đảm cạnh tranh, minh bạch, hiệu quả. Đồng thời, quy định về ưu đãi trong mua thuốc để vừa tạo điều kiện cho phát triển nền sản xuất dược trong nước, vừa đáp ứng nhu cầu điều trị của người bệnh…

Ngoài ra, nhiều vấn đề lớn khác đã được tiếp thu, chỉnh lý như bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu; đấu thầu trước; yêu cầu đối với thành viên tổ chuyên gia, tổ thẩm định; lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt; mua sắm tập trung; một số nội dung khác về lựa chọn nhà đầu tư dự án có sử dụng đất…