Trong chủ đề “Tị nạnh” của chương trình Chị Em Gỡ Rối, ca sĩ Đông Đào, Tiến sĩ tâm lý Tô Nhi A cùng MC Phương Uyên mang đến những góc nhìn đa chiều lý giải vì sao giữa anh chị em trong gia đình lại nảy sinh sự so bì, đồng thời gợi mở hướng giải quyết để giữ hòa khí và gắn kết.

Câu chuyện đầu tiên được kết nối của một khán giả là người chị cả trong gia đình. Chị chia sẻ rằng mỗi dịp giỗ chạp, chính chị là người đứng ra lo liệu từ khâu dọn dẹp, nấu nướng đến tiền bạc. Trong khi đó, các em chỉ về, ăn uống xong rồi lại đi, để mặc chị lo toan hết mọi việc. Điều khiến chị buồn hơn cả là nhiều khi còn có người chê bai: đồ ăn nguội, nêm nhạt, mà chẳng ai hỏi han hay san sẻ chi phí cùng cha mẹ. “Cha mẹ nay đã lớn tuổi, của cải ở quê cũng chẳng còn bao nhiêu, vậy mà các anh chị em khác không biết tự giác phụ giúp. Gia đình có nhóm chat riêng, nhưng mỗi lần tôi nhắn hỏi có ai phụ lo gì cho giỗ ông bà không thì đều rơi vào im lặng. Giỗ là dịp để tưởng nhớ tổ tiên, ông bà, vậy mà tới giỗ chỉ có một mình tôi rã rời, kiệt sức. Tôi tủi thân vô cùng, nhưng nếu nhắc tới thì bị nói là chị hai khó tính. Cha mẹ thì thường nhẫn nhịn nói “chuyện này để cha mẹ lo”, chị chia sẻ.

Nghe câu chuyện, ca sĩ Đông Đào bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc. Nữ ca sĩ cho biết bản thân cũng là chị cả, từng gánh vác kinh tế và giỗ chạp trong gia đình. Nhưng thay vì ôm hết phần, Đông Đào chọn cách phân công rõ ràng: ai có tiền thì góp tiền, ai không có thì phải bỏ công phụ giúp. Không phân biệt em út hay anh chị, ở gần hay ở xa, mọi người đều cần sắp xếp về sớm để cùng lo việc chung. Theo Đông Đào, giỗ chạp là truyền thống nhân văn, là dịp hiếm hoi trong năm để anh chị em tụ họp, quan tâm và chia sẻ. Vì vậy, nếu chỉ để một người gánh vác, dễ nảy sinh mâu thuẫn, khiến cha mẹ thêm buồn phiền.

Tiến sĩ Tâm lý Tô Nhi A mở đầu bằng việc lý giải khái niệm “tị nạnh”. Theo Tiến sĩ, câu chuyện người chị cả ôm hết trách nhiệm giỗ chạp chỉ là một lát cắt nhỏ. Mầm mống của sự tị nạnh, thiếu sẻ chia giữa anh chị em thường được hình thành từ thuở nhỏ và kéo dài trong quá trình trưởng thành. Chính vì vậy, vai trò của phụ huynh trong việc định hình nếp nhà, sự công bằng và tinh thần gắn kết ngay từ đầu là vô cùng quan trọng. Khi cha mẹ còn hiện diện nhưng không phân xử rõ ràng, tình huống càng dễ phức tạp.

MC Phương Uyên cũng đặt vấn đề: đôi khi, nếu người chị cả mạnh dạn lên tiếng phân công công việc ai góp công, ai góp của thì không chỉ anh chị em mà ngay cả cha mẹ cũng có thể hiểu lầm, cho rằng chị tính toán với gia đình. Ca sĩ Đông Đào đồng tình và chia sẻ kinh nghiệm rằng cha mẹ thường có tâm lý thương những đứa con gần gũi hoặc khổ cực hơn, trong khi lại mặc định con khá giả thì phải gánh vác nhiều hơn. Nếu cha mẹ không đặt ra sự công bằng, không phân chia minh bạch trách nhiệm, rất dễ dẫn đến hiểu lầm trong nội bộ.

Tô Nhi A nhấn mạnh rằng không ai có thể chọn gia đình mình sinh ra, và cha mẹ vốn cũng khó lòng thương các con hoàn toàn ngang bằng. Thế nhưng, điều tạo ra sự bất công trong cảm nhận của con cái chính là sự thiếu minh bạch và thiếu dạy dỗ từ cha mẹ. Việc ưu ái cho đứa con nghèo hơn, yếu hơn hay ở xa hơn vốn không sai, nhưng nếu không được giải thích và giáo dục sự đồng thuận từ sớm, những đứa con khác sẽ cảm thấy bất công. Người con được ưu ái có thể cho rằng điều đó hiển nhiên, trong khi những người còn lại lại cảm thấy bị bỏ rơi. Từ đó, sự tị nạnh xuất hiện và kéo dài. Tiến sĩ Tô Nhi A cũng thẳng thắn chia sẻ thêm nhân vật trong câu chuyện không chỉ bất hạnh mà còn bất tài vì thiếu sự chủ động trong việc sắp xếp gia đình. Tiến sĩ nhấn mạnh rằng, dù phụ huynh lớn tuổi và cần nghỉ ngơi, thì trách nhiệm duy trì nề nếp phải do con cái gánh vác. Khi biết anh chị em vốn thiếu tự giác, người chị càng cần đưa ra kế hoạch rõ ràng, phân công cụ thể, để mọi việc trong gia đình diễn ra trôi chảy và êm đẹp.

Clip Ca sĩ Đông Đào và tiến sĩ Tô Nhi A bàn chuyện anh chị em tị nạnh chăm sóc cha mẹ: https://youtu.be/qrraWPLbfQs

Câu chuyện thứ hai của một khán giả nữ gửi về cho chương trình, chị là con gái út trong gia đình, đang sống cùng ba mẹ già yếu, bệnh tật triền miên. Chị nghẹn ngào: “Mỗi lần ba mẹ bệnh nặng nhập viện, tôi nhắn trong nhóm anh em thì người bận họp, người bận chở con đi học, người kêu ‘em lo giùm nha, anh chuyển tiền sau’. Mà chuyển được vài trăm, còn lại tôi phải lo hết. Nhiều hôm tôi xin nghỉ làm để đưa ba đi khám rồi lại về nấu cháo, giặt giũ. Tôi không thấy ai hỏi han gì, thậm chí gần đây chị tôi còn trách ‘Ba mẹ ở với em mà cứ bệnh hoài chắc em không chăm kỹ’. Đỉnh điểm, khi ba nằm viện cả tuần, anh chị chỉ thay phiên ghé thăm, tuyệt nhiên không hề lên tiếng san sẻ trách nhiệm, càng khiến tôi tủi thân, bật khóc vì cảm thấy bị bỏ mặc”.

 MC Phương Uyên cho rằng đây là thực tế đáng buồn khi việc chăm sóc cha mẹ lại mặc nhiên trở thành trách nhiệm của người con sống cùng, trong khi những anh chị khác thờ ơ, thậm chí xem như “chuyện không liên quan.” Ca sĩ Đông Đào nhận định nguyên nhân sâu xa là cha mẹ chưa rèn cho con cái tinh thần đoàn kết, ý thức trách nhiệm từ đầu. Dù tình cảm anh chị em có thể không quá gắn bó, thì cùng huyết thống cũng đòi hỏi sự chia sẻ, nhất là trong việc phụng dưỡng cha mẹ.

Trong phần chia sẻ, Tô Nhi A cho rằng câu chuyện này còn nhiều dấu hỏi chưa được làm rõ. Người em út chưa có gia đình nhưng công việc, thu nhập hay khả năng lo liệu cuộc sống ra sao thì không nhắc đến. Việc chỉ âm thầm khóc một mình cũng không thể giải quyết được vấn đề. Tiến sĩ đặt nghi vấn về lý do người em cảm thán rằng “ở với ba má, tài sản thuộc về em nên em phải chăm” – liệu đây có phải suy nghĩ của chính cha mẹ?. Tiến sĩ Tô Nhi A nhấn mạnh tài sản luôn là yếu tố nhạy cảm trong gia đình, từng gây ra nhiều mâu thuẫn anh em ruột. Dù anh chị có lỗi trong việc thờ ơ, nhưng nguyên nhân dẫn đến sự thờ ơ ấy cũng xuất phát từ nhiều yếu tố khác, đặc biệt là cách cha mẹ phân định quyền lợi và trách nhiệm.

Tiến sĩ cho rằng gốc rễ của mâu thuẫn gia đình thường bắt đầu từ chính phụ huynh. Việc cha mẹ có hay không bộc lộ chuyện tài sản cho con út là yếu tố nhạy cảm, bởi nếu không khéo, điều này dễ khiến các anh chị em sinh ra ganh ghét, hiềm khích. Do đó, người trong cuộc cần để ý xem cha mẹ đã từng bày tỏ điều gì, bởi từ cách cha mẹ thể hiện, ta có thể hiểu được phần nào sự rối ren trong lòng các anh chị. Không thể chỉ quy trách nhiệm cho anh chị là vô tâm, thờ ơ, mà cần nhìn rộng hơn bối cảnh để biết mình trách đến đâu là vừa.

Tô Nhi A cũng phân tích thêm rằng việc các anh chị chê trách em út không chăm sóc cha mẹ chu đáo là chưa đúng, nhưng cách góp ý cũng phải có trách nhiệm. Nếu chỉ phê phán mà không đưa ra giải pháp thì không giúp ích được gì. Khi góp ý, anh chị cần kèm theo gợi ý cụ thể, thậm chí là cùng hỗ trợ về kiến thức, kỹ năng, hoặc đơn giản là dành công sức đồng hành. Bởi đôi khi, điều mà người em đang làm dù chưa đúng ý lại chính là cách tốt nhất trong khả năng của họ.

Đồng quan điểm, ca sĩ Đông Đào cho rằng các anh chị trong câu chuyện cũng cần nhìn lại. Cha mẹ lúc còn khỏe mạnh thì có thể ít cần con cái, nhưng khi ốm đau, bệnh tật, đó là lúc tất cả anh chị em phải gác lại giận hờn, ganh đua để tập trung phụng dưỡng. Sau khi cha mẹ đã khỏe, mọi người có thể ngồi lại với nhau để tháo gỡ khúc mắc, bàn bạc những điều chưa thỏa. Dù con cái có trưởng thành đến đâu, cha mẹ vẫn là đấng sinh thành, và đạo hiếu là gốc rễ của nhân cách. Nếu không làm tròn chữ hiếu, thì khó lòng dạy con cái sống nghĩa tình sau này.

Tiến sĩ Tô Nhi A cho rằng gốc rễ của mâu thuẫn chính là gia đình thiếu sự đối thoại. Việc tổ chức những buổi họp gia đình là vô cùng quan trọng, bởi khi không trao đổi, mỗi người sẽ tự suy diễn, rồi vô tình đi đến những kết luận lệch lạc. Ca sĩ Đông Đào cũng đồng tình, cho rằng nếu là mình, nữ ca sĩ sẽ chủ động đề nghị cha mẹ tổ chức một buổi gặp gỡ có đầy đủ các anh chị em, để mỗi người thẳng thắn nói lên suy nghĩ trong lòng. Theo Đông Đào, người em út trong câu chuyện này quá hiền và nhu nhược, không dám bày tỏ, chỉ âm thầm chịu đựng rồi than thân trách phận. Điều đó vô tình khiến anh chị em hiểu sai, càng tạo thêm khoảng cách.

Tiến sĩ Tô Nhi A chia sẻ việc là con út không có nghĩa là không được lên tiếng. Mỗi thành viên, dù là trưởng hay út, đều có quyền bày tỏ ý kiến nếu điều đó hướng đến lợi ích chung. Tuy nhiên, để cuộc họp gia đình mang lại hiệu quả, người con út cần tự hỏi bản thân một điều quan trọng: có thật sự mong cầu tài sản cha mẹ để lại hay không. Nếu trong lòng còn giữ suy nghĩ “tài sản chắc sẽ thuộc về mình”, thì mọi tiếng nói đều mất đi giá trị, bởi nó bị xem như gắn liền với lợi ích vật chất. Người em cần khẳng định rõ ràng với anh chị rằng bản thân không màng đến chuyện chia chác, tài sản thuộc về cha mẹ, và cha mẹ sẽ có quyền quyết định. Khi gỡ bỏ được rào cản này, lời nói mới có sức nặng và tính thuyết phục. Bên cạnh đó, Tô Nhi A khuyên người em nên đặt mình vào hoàn cảnh của anh chị, nhìn xem họ gặp khó khăn gì về kinh tế, công việc, con cái. Chỉ khi hiểu được áp lực của họ, cuộc trò chuyện mới thật sự đi đến đồng cảm và gắn kết.

Qua từ khóa “tị nạnh”, chương trình gợi mở vấn đề rộng hơn về văn hóa và tổ chức gia đình. Ca sĩ Đông Đào nhấn mạnh rằng mỗi thành viên đều cần có trách nhiệm, không nên so bì ít nhiều hay đổ lỗi cố định cho ai. Tiến sĩ Tô Nhi A thì cho rằng điều quan trọng nhất chính là đối thoại và lắng nghe, đừng giữ suy nghĩ rằng người khác phải tự hiểu mình. Khi mọi nỗi niềm được chia sẻ, gia đình sẽ giữ được hòa khí, để dù gặp giông gió vẫn có thể ngồi lại cùng nhau tìm ra giải pháp chung.

Chị Em Gỡ Rối tập 35 tiếp theo sẽ phát sóng vào lúc 19h35 Chủ Nhật, ngày 31/8/2025 trên kênh VTV9. Chương trình do VTV9 phối hợp với Jet Studio thực hiện.

 

Gia Huy  (theo TTV)