“Bên cạnh đó, nguồn thức ăn do con người cung cấp cho khỉ như sữa, bánh ngọt, trái cây, các thức ăn công nghiệp, đóng gói giàu dinh dưỡng hơn rất nhiều so với thức ăn tự nhiên, tác động trực tiếp đến sự sinh trưởng, quá trình sinh sản của khỉ, dẫn đến quần thể khỉ tăng trưởng nhanh hơn về số lượng, có nguy cơ gây mất cân bằng tự nhiên”, TS Hà Thăng Long khuyến cáo.

Thực tế, sự thay đổi tập tính của loài khỉ không chỉ kéo theo những hệ lụy như khỉ trở nên dạn dĩ hơn, tinh quái hơn, làm phiền tới hành trình tham quan của du khách tại những khu du lịch sinh thái, mà còn vô hình trung đẩy lũ khỉ đến bờ vực diệt vong. Ông Madhavan Kannan, nguyên Giám đốc Trung tâm kiểm soát và bảo vệ động vật thuộc Cơ quan Nông nghiệp, thực phẩm và thú y Singapore, gọi hành vi cho khỉ ăn của du khách thực chất là những chiếc bẫy từ nghĩa đen cho tới nghĩa bóng.

Trong một bài viết trên trang web về tự nhiên Wildsingapore, ông Madhavan Kannan phân tích: Khi được cho ăn, khỉ thích sự bố thí dễ dàng từ con người và sẽ ngừng tìm kiếm thức ăn trong rừng. Chúng đợi dọc theo các con đường ở rìa rừng trong “giờ ăn”. Chúng lao về phía những chiếc xe đang đến gần và thường bị đâm ngã. Cơ quan chức năng đã ghi nhận hàng chục con khỉ được báo cáo là bị giết trên các con đường gần ranh giới khu bảo tồn. Con số thực tế có thể còn nhiều hơn và ngày càng gia tăng. Đáng sợ hơn, khi lũ khỉ vì muốn đòi thức ăn mà trở nên quá hung dữ, đột nhập vào tận nhà đe dọa đời sống của người dân gần khu vực các khu bảo tồn, chúng có thể sẽ phải bị tiêu hủy. Tại Singapore đã ghi nhận có tới 80 con khỉ bị tiêu hủy mỗi năm vì chúng trở nên quá hung dữ.

“Những con khỉ này đã rời khỏi đàn của chúng vì không phù hợp với đàn. Chúng tôi không thể xác định được môi trường sống ban đầu của chúng. Việc đưa những con khỉ này trở lại rừng sẽ gây nguy hiểm cho chúng vì đàn không chấp nhận. Đơn độc, không có nhóm, chúng không có khả năng sống sót”, ông Madhavan Kannan lý giải vì sao những con khỉ hung dữ sẽ phải bị tiêu hủy.

Càng nhắc nhở, số người vi phạm càng tăng

Du khách cho khỉ ăn để có thể tiếp xúc gần, nhìn kỹ hơn hoặc để có những bức hình độc lạ với sinh vật hấp dẫn này. Một số người khác thì nghĩ rằng khỉ đang đói, cần phải cho chúng ăn. Trong khi nhiều người đã hình thành phản xạ không điều kiện rằng cứ đi xem khỉ, xem thú là phải cho đồ ăn… Nhưng dù vì bất cứ lý do gì, hành vi cho động vật hoang dã ăn một cách vô tổ chức đều bị cấm dưới mọi hình thức. Điều đáng nói là dù các điểm du lịch như Sơn Trà (Đà Nẵng) hay Cần Giờ (TP.HCM) đều đã gắn bảng khuyến cáo không cho khỉ ăn tại một số địa điểm khỉ thường hay kéo xuống, đồng thời ra quân tuyên truyền, vận động người dân, nhưng đều không hiệu quả.

Lực lượng Ban Quản lý bán đảo Sơn Trà và các bãi biển du lịch Đà Nẵng vận động du khách không cho khỉ ăn

Điển hình, trước tình trạng khỉ lại kéo đàn xuống đường xin ăn, Hạt kiểm lâm liên quận Sơn Trà – Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng) đã phối hợp với các đơn vị chức năng và đội tuần tra liên ngành của quận thường xuyên tuyên truyền, khuyến cáo, nhắc nhở du khách không được cho khỉ ăn khi tham quan trên bán đảo Sơn Trà. Không chỉ trực tiếp tuyên truyền, lực lượng kiểm lâm còn làm việc, yêu cầu các đơn vị quản lý các khu nghỉ dưỡng, khu du lịch sinh thái, cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch phải thường xuyên nhắc nhở du khách không cho khỉ ăn trong phạm vi quản lý.

Lực lượng phối hợp còn sử dụng mã QR code dán tại các tại trạm gác của Ban Quản lý bán đảo Sơn Trà, các bãi biển du lịch Đà Nẵng nơi du khách dừng, đăng ký trước khi đi lên bán đảo Sơn Trà để tuyên truyền, cung cấp thông tin cho người dân và du khách không cho khỉ và động vật hoang dã thức ăn khi tham quan; khuyến cáo để tránh nguy cơ bị khỉ, động vật hoang dã tấn công. Thế nhưng số lượng du khách, người dân bị nhắc nhở không những không có cải thiện mà còn liên tục tăng qua từng năm.

Ông Phan Minh Hải, Phó ban Quản lý bán đảo Sơn Trà và các bãi biển du lịch Đà Nẵng, thừa nhận do hiện nay chưa có chế tài về xử phạt đối với hành vi cho khỉ ăn, chỉ có thể xử phạt các hành vi ngược đãi, săn bắt khỉ nên cơ quan chức năng cũng không thể đặt bảng cấm mà chỉ gắn bảng với các nội dung tuyên truyền, khuyến cáo, cảnh báo. Thời gian qua, Ban Quản lý bán đảo Sơn Trà đã áp dụng thêm biện pháp mạnh mẽ hơn như lập biên bản nhắc nhở gửi về địa phương, nhưng chưa có chế tài nên khó có thể xử lý dứt điểm tình trạng này trong thời gian ngắn.

Các hình thức tuyên truyền sẽ được xây dựng đa dạng, mở rộng đối tượng, đặc biệt là ở trường học để nâng cao nhận thức cho học sinh, sinh viên, nhằm cắt nguồn thức ăn xấu hiện nay đang tác động đến hành vi, tập tính của khỉ… Còn tại bán đảo Sơn Trà, các vị trí du khách thường xuyên cho khỉ ăn sẽ được gắn camera giám sát, loa khuyến cáo. Về lâu dài, chúng tôi đang tham vấn các nghiên cứu chuyên sâu của các nhà khoa học, tổ chức động vật để có các giải pháp hiệu quả, nhất là nghiên cứu và bổ sung chế tài xử phạt hành chính”, ông Phan Minh Hải thông tin thêm.